Wij mensen zijn maar rare wezens: zodra wij buiten de grenzen van ons eigen land gaan, hebben wij hulp nodig om met elkaar te communiceren. Voor schriftelijke berichten schakelen we een vertaalbureau in, op vakantie lopen we continu met Google Translate open.
Een gesprek in het Engels, Frans of Duits voeren lukt de meesten van ons nog wel, maar als de ander geen van die talen spreekt, wordt het al lastig. Nee, dan vogels: die verstaan elkaar altijd!
Zoals het vogeltje gebekt is
De meesten van ons kennen de zang van vogels wel, maar wist je dat er ook ‘roepjes’ zijn? Waar zang altijd te maken heeft met voortplanting, worden roepjes voor verschillende zaken gebruikt.
Zo is er de lokroep, die gebruikt wordt om soortgenoten te lokken en soms ook voor het markeren van het territorium. Er is ook een contactroep die vogels gebruiken om de groepsband te onderhouden. Zie het maar als gezellig klessebessen met je vrienden. Jonge vogeltjes gebruiken de bedelroep om hun ouders te stimuleren hen méér of sneller te voeren. Vrouwtjes gebruiken de bedelroep soms ook om de paarband met hun mannetje te versterken.
Groot alarm
De mooiste vogelroep vind ik echter de alarmroep. Deze wordt bij gevaar gebruikt en bestaat meestal uit ijle, korte geluidjes die voor roofdieren moeilijk te traceren zijn. De alarmroepen van verschillende vogelgroepen lijken op elkaar, zodat ook andere soorten voor een naderend roofdier gewaarschuwd worden. En dat werkt: uit onderzoek blijkt dat roofvogels hun snode plannen vaak opgeven op het moment dat ze alarmroepen horen!
Over landsgrenzen heen
Trekvogels vliegen twee keer per jaar de halve aarde over om te paren, te broeden of te overwinteren. In Nederland zijn veel gebieden nu eenmaal niet in alle jaargetijden geschikt voor iedere vogel. Daarom tref je in de zomer ook heel andere vogels aan in vogelrijke gebieden dan in de winter. Sommige broeden hier, en trekken in het najaar naar het zuiden. Andere broeden in het noorden van Europa en overwinteren bij ons of komen als doortrekker voorbij. En zag jij ooit één van hen vragen om een tolk of zijn smartphone erbij pakken? Juist!
Communiceren in verschillende talen
Communicatie bestaat echter niet alleen uit gesproken taal. Ook non-verbaal communiceren wij continu met elkaar. Eerlijk gezegd, zijn we daar een stuk beter in dan in verbale communicatie. Want in tegenstelling tot geschreven of gesproken taal, is lichaamstaal op de meeste plekken in de Westerse wereld wél universeel. De houding van je lichaam drukt interesse uit, maar ook verveling. Laat zien dat je open staat voor contact, of dat je juist met rust gelaten wilt worden. Trilt van ingehouden woede of schudt van het lachen. Ja, met lichaamstaal kom je een heel eind.
Misschien moeten we ons daar wat vaker op gaan focussen. Voorkomen we een hoop onbegrip en verkeerde interpretaties. Niet alleen in communicatie met buitenlanders, maar ook binnen onze eigen landsgrenzen. En het scheelt zeker een hoop lawaai en discussies met ongefundeerde meningen en pseudo-wetenschappelijke opvattingen van vogels van divers pluimage.